Lubliniec - Ocalić od zapomnienia

Józef Arecki

Józef Koza (w 1914r. zmienił nazwisko na Arecki) urodził się 19 marca 1884 roku w Przemyślu w rodzinie Piotra i Katarzyny z Wysklów. Po ukończeniu szkoły ludowej i 3 klasowej wydziałowej męskiej, uczył się w męskim seminarium nauczycielskim w Samborze i tam w 1903r. uzyskał świadectwo dojrzałości. Maturę gimnazjalną zdał w trybie eksternistycznym w 1908r.  W tym czasie pracował już jako nauczyciel w szkole ludowej im. Stanisława Kostki w Przemyślu.

Od 1908r. do 1914r. pracował w charakterze nauczyciela we Lwowie, najpierw w szkole ludowej męskiej im. Zimorowicza, następnie w szkole ludowej im męskiej im.św. Anny, a także w szkole ludowej męskiej im.św. Antoniego, gdzie uczył matematyki, fizyki i historii naturalnej.  Rozpoczął także studia wyższe na Uniwersytecie Lwowskim, zakończone w 1917 roku uzyskaniem tytułu doktora filozofii z zakresu filologii polskiej. Obronił rozprawę doktorską zatytułowaną „Rozbiór krytyczny kazań i homilii Hipacego Pocieja”.

W lutym 1914 roku powrócił do Przemyśla, gdzie przydzielono go do pracy w żeńskim seminarium nauczycielskim w Przemyślu, gdzie uczył języka polskiego, języka ruskiego oraz matematyki.

areckiportert2019yh
Józef Arecki  - portret pędzla Stefanii Jacyszynówny

Pracę pedagogiczną przerwał wybuch I wojny światowej. Ukończył służbę wojskową ze stopniem kaprala w Nowym Sączu w cesarsko-królewskim 10 Pułku Piechoty (służył od 1 sierpnia 1914 do 18 stycznia 1918 na froncie rosyjskim - Lwów). Należał do propagandowej Obywatelskiej Legji Ochotniczej (OLO) – okolice Przemyśla i Lwowa – w czasie wojny polsko-ukraińskiej i bolszewickiej (1918-20). Przekonywał tzw. Rusinów do walki po stronie polskiej i robił to skutecznie.

Po zwolnieniu z wojska, w lutym 1918r. powrócił do pracy w żeńskim seminarium nauczycielskim. W latach 1918-1919 uczył także w Krajowej Szkole Kupieckiej. 17 sierpnia 1918 roku ożenił się z Stefanią Hippmann.

areckastefania2019tgtgt
Stefania Arecka-Hippmann

 

W okresie plebiscytu Arecki przybył na Górny Śląsk i mianowany został szefem referatu polskiej propagandy plebiscytowej na powiat gliwicki.

Po plebiscycie wrócił do pracy w zawodzie nauczycielskim w Przemyślu. Wiosną 1923 r. został wybrany prezesem Zjednoczenia Towarzystw Polskich i Organizacji Polskiej, a 12 października 1924 otworzył lokal Polskiego Towarzystwa Higienicznego, pisywał artykuły w gazetach, wygłaszał odczyty, przemawiał na uroczystościach.

W 1925 roku zaproponowano mu objęcie posady dyrektora Wyższej Szkoły Miasta Lublińca – taką nazwę nosił kiedyś obecny Zespół Szkół nr 1. Prawdopodobnie do Lublińca Areckiego zaprosił Feliks Orlicki, ówczesny burmistrz Lublińca, który w 1921 roku pełnił funkcję polskiego komisarza plebiscytowego w Gliwicach i podczas tej działalności poznał Areckiego. Do nowej placówki Arecki przybył pod koniec listopada 1925 roku, zastępując tymczasowego dyrektora, Józefa Bernharda. Koszty przeprowadzki z Przemyśla pokryła Rada Miasta. W Lublińcu Arecki rozpoczął energiczną działalność służącą rozwojowi pierwszej w mieście polskiej szkoły średniej.

areckigimnazjum2019rfrftr
Dyrektor Józef Arecki w środku (6 od lewej)
wśród pierwszych maturzystów wraz z gronem profesorskim,
sala gimnastyczna, 1930 rok.

Początkowo skupił się na poszerzeniu jej bazy materialnej, a w 1926 roku doprowadził do przejęcia tej samorządowej placówki przez władze państwowe. Utworzono w wyniku tych starań Gimnazjum Państwowe im. Adama Mickiewicza, które miało swoją siedzibę w budynku naprzeciw gmachu sądu (obecnie mieści się tam wydział ksiąg wieczystych).

areckilubliniec23444a
Wyższa Szkoła Miasta Lublińca - Gimnazjum Miejskie - 1926r.
podpis dyrektora Areckiego i pieczęć szkoły,
tuż przed zmianą nazwy na Gimnazjum Państwowe im. Adama Mickiewicza

Kolejnym etapem działalności Areckiego było pozyskanie środków na budowę nowego, większego gmachu szkoły. Dzięki wielu zabiegom i staraniom w latach 1928-1929 wzniesiono okazały budynek, w którym mieści się obecnie Zespół Szkół nr 1.

 gimnazjum234452019

Dodatkowo udało się uzyskać fundusze na budowę bursy uczniowskiej.

harcerzebursa2019rfr
Członkowie Kręgu Starszoharcerskiego - przed bursą gimnazjalną,
gdzie mieściła się też harcówka Kręgu - zima 1933r.

Dzięki tym inwestycjom lubliniecka szkoła przejęła kształcenie Polaków mieszkających po podziale Górnego Śląska w Niemczech, potocznie zwanych „Opolanami”. W Lublińcu Arecki, oprócz pełnienia funkcji dyrektorskiej, nauczał języka polskiego i propedeutyki filozofii.

Wspierał lublinieckich harcerzy. To za jego czasów działająca przy Gimnazjum - I MDH im. Tadeusza Kościuszki przeżywała nagły rozwój. Józef Arecki był członkiem Koła Przyjaciół Harcerstwa, a w 1929r. został jego wiceprezesem.

arecki1927rfrfr
Józef Arecki z żoną - stoi trzeci od lewej strony
podczas pierwszego zlotu Hufca Lubliniec w 1927r.

Był aktywnym członkiem Związku Obrony Kresów Zachodnich, w 1926r. został prezesem koła ZOKZ na powiat Lubliniec.

Swoją pracę w Lublińcu dr Józef Arecki zakończył w 1932 roku. Zamieszkał w Krynicy-Zdroju. Tutaj również zaangażował się w działalność patriotyczną i należał do różnych organizacji: od 1935 był m. in. prezesem Polskiej Akcji Katolickiej (obradującej w budynku teatru). Uczył też w szkole (prywatnych kursach) pana dr. Romana Molendy. Następnie założył i kierował prywatnym gimnazjum (jego właścicielem była Spółdzielnia „Szkoła Średnia”) przeznaczonym dla krynickiej młodzieży rzemieślniczej (od 1938 do początku listopada 1939). Mieściło się ono w będącym w trakcie budowy sierocińcu (szkoła wsparła ze swoich środków część budowy), dzisiejszym budynku plebanii kościoła św. Antoniego, tzw. ochronce. Po wrześniu 1939 był współtwórcą organizacji duchowno-świeckiej pomagającej, w czasie prześladowań, Żydom w tym mieście.

arecki3
Józef Arecki

Józef Arecki zmarł nagle 15 maja 1940 na atak serca (udar) w wieku 56 lat niedługo po aresztowaniu jego jedynego, 16-letniego syna – Tadeusza przez Gestapo. Został pochowany na cmentarzu w Krynicy.

Za:
Krynickie Zdroje nr 2/3 2018r
Józef Arecki - biogram autorstwa Sebastiana Ziółka
"Polak" nr.136 - 1926r.
Biogram - autorstwa Józefa Areckiego
Archiwum Państwowe w Katowicach - teczka Akta osobowe Wyższa Szkoła Miejska w Lublińcu

Zdjęcia:
Narodowe Archiwum Cyfrowe
Krynickie Zdroje nr 2/3 2018r
http://nieskonczenieniepodlegla-ludzie.pl
Muzeum Internetowe ZS nr 1 im. Adama Mickiewicza w Lublińcu